Viktor Ullmann (1898 – 1944)
1898 Urodził się 1 stycznia w żydowskiej rodzinie w Cieszynie, ówczesnym austro-węgierskim mieście garnizonowym Teschen, w jego obecnej polskiej części, czyli cieszyńskim Starym Mieście. Jego ojciec, Maximilian, był zawodowym żołnierzem (który z uwagi na rozwijającą się karierę, przyjął wraz z małżonką Malwine, z domu Bilitzer, chrzest i przeszedł na wiarę rzymsko-katolicką). Viktor, który tuż po urodzeniu został również ochrzczony w kościele rzymsko-katolickim, uczęszcza do szkoły elementarnej a następnie rozpoczyna naukę w gimnazjum.
1909 Tylko z matką (ojciec kontynuuje karierę wojskową w różnych częściach cesarstwa Austro-Węgierskiego) Viktor przeprowadza się do Wiednia, gdzie uczęszcza do gimnazjum Razumowskiego i jest coraz bardziej wciągany i inspirowany bogatym, wiedeńskim życiem muzycznym. Otrzymuje pierwsze lekcje teorii muzyki od Josefa Polnauera.
1916 – 1918 W maju 1916 roku Ullmann przedwcześnie kończy szkołę tzw. wojskową maturą i kierując się radą ojca zgłasza się na front jako tzw. jednoroczny ochotnik. W 1917 roku, po niezbędnym szkoleniu, bierze udział w walkach w dolinie rzeki Socza (wł. Isonzo) w dzisiejszej Słowenii w charakterze obserwatora artylerii. Po zakończeniu tzw. 12 bitwy na rzece Socza zostaje przeniesiony na wybrzeże Adriatyku do miasteczka Barcola koło Triestu i tutaj, aż do końca wojny, rozwija swoją bogatą działalność koncertową i kompozytorską w wojsku. Po demobilizacji wraca do Wiednia i decyduje się na obywatelstwo austriackie.
1918 – 1919 Na prośbę ojca, studiuje w Wiedniu prawo, ale jednocześnie przez osiem miesięcy uczęszcza na seminarium kompozytorskie słynnego kompozytora Arnolda Schönberga. Tutaj poznaje swoją pierwszą żonę, pochodzącą z Pragi Marthę Koref. Za jej namową małżeństwo przeprowadza się do Pragi w 1919 roku a Viktor, dzięki rekomendacji swego nauczyciela Schönberga, otrzymuje angaż w Nowym Teatrze Niemieckim (dzisiejsza Opera Narodowa).
1920 – 1927 Viktor Ullmann pracuje jako korepetytor, chórmistrz oraz dyrygent Nowego teatru Niemieckiego w Pradze, którego dyrektorem jest w tym okresie wybitny dyrygent i kompozytor Alexander von Zemlinsky; Ullmann pracuje również nad własnymi kompozycjami i zbiera uznanie krytyków i publiczności.
1927 – 1928 Po odejściu Zemlinskiego, jego szefa i wzoru, do Berlina, Ullmann również opuszcza teatr. Przyjmuje ofertę teatru w Uściu nad Łabą i staje się jego dyrektorem muzycznym oraz głównym dyrygentem opery. Jednak po pierwszym sezonie opuszcza teatr z powodu problemów finansowych tej sceny i wraca do Pragi.
1929 – 1931 Pracuje jako kompozytor i kapelmistrz w teatrze dramatycznym Schauspielhaus w Zurychu. W 1931 roku rozwodzi się z pierwszą żoną i wkrótce żeni się z Anną Winternitz, córką wybitnego praskiego lekarza, z którą łączy go między innymi zainteresowanie antropozofią szwajcarskiego myśliciela Rudolfa Steinera. W nadchodzących latach małżonkom rodzi się czwórka dzieci (trzech chłopców i jedna dziewczynka).
1931 – 1933 W 1931 roku Ullmann zostaje członkiem towarzystwa antropozoficznego. Przerywa karierę muzyczną i jako przedsiębiorca prowadzi wraz z żoną księgarnię antropozoficzną w Stuttgarcie. Ponieważ jednak od początku stał się ofiarą oszustwa gospodarczego, po dwóch latach staje w obliczu bankructwa.
1933 – 1938 Pod presją dłużników i wierzycieli rodzina wraca do Pragi latem 1933 roku a Ullmann, walcząc o utrzymanie, zaczyna działalność niezależną. Oprócz pracy wykładowcy i krytyka muzycznego oraz innych zajęć, angażuje się coraz bardziej w twórczość kompozytorską i staje sie docenianym kompozytorem muzycznym międzywojennej Czechosłowacji. W latach trzydziestych dwukrotnie otrzymuje nagrodę muzyczną Emila Hertzky a jego twórczość jest prezentowana na ówczesnych festiwalach muzyki współczesnej. Ojciec Ullmanna, Maximilian, umiera 20 marca 1938 roku w Wiedniu, niecały tydzień po Anschlussie Austrii przez Hitlera. Viktor jest jego jedynym spadkobiercą. Dzięki odwadze jednego z przyjaciół ojca oraz sądowi w wiedeńskiej dzielnicy Josefstadt, pomimo trudnej sytuacji Viktor zyskuje dostęp do spadku, który umożliwia mu życie i pracę niezależnego kompozytora w Pradze aż do czasu deportacji do Terezina. Zaczyna również publikować swoje dzieła.
1939 – 1941 Po rozdzieleniu Republiki Czechosłowackiej przez nazistów, Ullmann nadal komponuje, m.in. operę Rozbity dzban (na podstawie dramatu Heinricha Kleista); próby emigracji nie powiodły się, jednak dwoje jego dzieci (syna Johannesa i córkę Felicię) udaje się uratować transportem do Wielkiej Brytanii.
1942 – 1944 8 września 1942 roku Ullmann wraz ze swoją trzecią żoną Elisabeth, z domu Frank-Meissl, zostaje deportowany do Terezina, gdzie, podobnie jak wielu innych kolegów artystów, w dalszym ciągu intensywnie komponuje, koncertuje, wykłada i funkcjonuje jako krytyk. Zakłada i prowadzi tzw. Studio nowej muzyki. W ciągu 24 miesięcy pobytu w getcie skomponował 22 dzieł, w tym swoje najsłynniejsze dzieło, operę Cesarz Atlantydy albo Odmowa Śmierci. 16 października 1944 roku zostaje deportowany do Auschwitz w tzw. artystycznym transporcie i natychmiast po przybyciu, prawdopodobnie 18 października, zamordowany w komorze gazowej.
1945 – 1975 Dzięki przyjacielowi Ullmanna, Emilowi Utitzowi, któremu przekazał przed transportem do Auschwitz swoje dzieła a następnie za pośrednictwem dalszego wybitnego intelektualisty żydowskiego H.G. Adlera, który podobnie jak Utitz holokaust przeżył (jest również autorem pierwszej książki z 1955 roku o życiu w getcie terezińskim), udało się je uratować. Jednak przez dłuższy czas nikt nie interesował się jego twórczością. Dopiero w 1975 roku brytyjski dyrygent Kerry Woodward zaprezentuje w Amsterdamie operę Cesarz Atlantydy, według własnej interpretacji. Chociaż wykonanie jest dalekie od oryginału, odbije się wielkim echem i zapoczątkuje zainteresowanie twórczością Viktora Ullmanna w muzycznym środowisku. Ocalone dzieła zostały przejęte przez fundację muzyczną Paula Sachera z siedzibą w Bazylei, natomiast zachowane utwory zaczęło publikować niemieckie wydawnictwo Schott w Moguncji.